Comments by "Adam Radziwill" (@adamradziwill) on "" video.

  1. “Вялікі эксперымент” азначыўся тым, што ў краіне, якая яшчэ нядаўна карміла хлебам усю Еўропу, пачаўся галадамор. Асабліва пакутавалі чарназёмная Украіна і Расія. Рассакрэчаныя дакументы сведчаць, што ў Беларусі голад таксама меў жудасныя наступствы. Калі рабочым даводзіўся хоць нейкі сціплы паёк, то сяляне і гэтага не мелі, павінны былі здаваць скаціну ў калгас, а зерне – дзяржаве. 7 красавіка 1932 г. у Барысаве ўспыхнуў хлебны бунт. Даведзеныя да адчаю жанчыны ўварваліся ў хлебныя лаўкі і расхапілі ўсе буханкі, а тыя, хто не здолеў прабіцца ў магазін, размяталі гружоныя хлебам фурманкі. Трэба адзначыць, што такую сітуацыю справакавала сама ўлада, аб’явіўшы аб скарачэнні харчовага пайка на 100–200 грамаў хлеба кожнаму едаку, у залежнасці ад спісу, да якога той быў прызначаны. А самае галоўнае, што з забеспячэння поўнасцю здымаліся дзеці. З 1928 г. у СССР прадукты выдаваліся строга па картачках, дакладней, па “заборным дакуменце”, адпаведна якому савецкі народ дзяліўся на чатыры групы. На чале прадуктовай “табелі аб рангах”, зразумела, стаялі камуністы-ўпраўленцы і частка прывілеяванага пралетарыяту. Вясной 1932 г. ім выдзялялася па 800 грамаў хлеба на дзень і 4,4 кг мяса на месяц. Замыкалі спіс дзеці і інваліды з 200-грамовай нормай хлеба ў суткі і поўнай адсутнасцю мясной долі. І вось зараз дзяцей пакінулі не толькі без мяса, але і без хлеба. Дык вось, калі назаўтра ў Барысаве хлеб у магазіны прадбачліва павезлі на грузавіках ноччу, натоўп зноў перахапіў бясцэнны груз. Прыбыўшая міліцыя арыштавала самых актыўных прамоўцаў. Жанчыны тут жа пачалі патрабаваць іх вызвалення: “Галодныя просяць хлеба, а вы іх саджаеце!” Барысаўчанкі звярнуліся за дапамогай да жаўнераў 7-га артпалка, штаб якога размяшчаўся якраз насупраць будынка міліцыі: “Абараніце рабочых, ім не даюць хлеба, саджаюць у турму”. На дапамогу гаротным маці падключыліся дзеці, і пад вокнамі казармаў дружна скандзіравалі: “Дайце хлеба і магчымасць вучыцца!” Хроніка бабскага бунту ў Барысаве падрабязна зафіксавана чэкістамі ў сакрэтным рапарце на імя сакратара ЦК КПБ (б) Мікалая Гікалы. Факт і сапраўды беспрэцэдэнтны: рабочыя падтрымалі сваіх жанчын-небаракаў, а чырвонаармейцы падтрымалі рабочых. На бок бунтароў ледзь не стаў гарадскі партактыў, але прыбыўшыя на пасяджэнне работнікі ОГПУ сумелі пераламіць сітуацыю. Для расследавання надзвычайнага здарэння ў Барысаў спешна прыбыла парткамісія з Менску. 14 красавіка 1932 г. Бюро ЦК КП(б)Б прыняло пастанову аб павышэнні “бальшавіцкай пільнасці да вылазак класавых ворагаў”, тут жа разосланае ва ўсе райкамы рэспублікі (пасля азнаямлення яго абавязкова неабходна было вярнуць у сакрэтны аддзел ЦК). Дзякуючы бабскаму бунту, які адбыўся ў Барысаве, улада вымушана была ўважыць усіх дзяцей СССР, і з 9 красавіка ім зноў пачалі выдаваць па 200 г хлеба на дзень.
    4
  2. Такое ж бядотнае становішча было і ў суседнім Ельскім раёне, аб чым чэкісты рапартавалі ў Менск. У 200 сем’ях з 250 аднаасобных гаспадарак дзеці і дарослыя апухлі ад голаду, за два месяцы з-за схуднення памерла 20 чалавек. “Аднаасобнік хутара Рэдзька Калодзей Мікіта, каб не бачыць пакуты галоднай сям’і, запёр у хаце жонку і трох малалетніх дзяцей, забіў наглуха дзверы і вокны, пасля чаго сам некуды знік. Жонка і двое дзяцей Калодзея ўжо памерлі, аднаго малога выратавалі суседзі. У в.Меляшковічы ўдава Ціханава Ульяна з голаду кінула траіх дзяцей і сышла няведама куды”, – прыводзілі жудасныя прыклады чэкісты. На Гомельшчыну з Менска выехала спецыяльная камісія для праверкі фактаў. 21 чэрвеня Бюро ЦК КП(б)Б занесла ў пратакол: у Ельскім і Нараўлянскім раёнах мор закрануў да 60 працэнтаў насельніцтва. Людзі ядуць не толькі “ліпавае лісце, верас, мох і мякіну, а ў некаторых гаспадарках нават катоў, сабак і конскую падаль”. Сталічныя таварышы вымушаны былі прызнаць факт канібалізму: “У в. Акопы… жонка бедняка, пайшоўшага на працу ў горад, вярнулася дадому і знайшла свайго сына Валодзю мёртвым, адрэзала ногі дзіцяці і зварыла са шчаўем. Паела шчаўя сама і пакарміла другое дзіцянё. Назаўтра памерла сама і другое дзіцё”.
    2